भारतीय संगीत कलापीठ हे आंतरराष्ट्रीय दर्जाचे कलावंत घडविणारे तसेच संगीत शिक्षण, प्रशिक्षण व मार्गदर्शन देण्यासाठी आणि भारतीय संस्कृतीचे दर्शन संपूर्ण विश्वाला दर्शविण्यासाठी सुपरिचित असून भारतातील अग्रगण्य संगीत प्रशिक्षण संस्थांपैकी एक आहे. शास्त्रीय संगीतासोबतच सुगम व वारकरी संगीत यांचा स्वतंत्र परीक्षा अभ्यासक्रम राबविणारी भारतीय संगीत कलापीठ ही सर्वप्रथम आणि एकमेव संस्था आहे. संगीत विषयासोबतच सामाजिक, अध्यात्मिक, सांस्कृतिक व वैज्ञानिक अशा विविध क्षेत्रात कलापीठाचे योगदान महत्वपूर्ण आहे. शहीद जवान तसेच शेतकरी आत्महत्याग्रस्त पाल्य, गरिब व अनाथ कुटुंबातील विद्यार्थ्यांना मोफत संगीत शिक्षण देवून विविध स्तरावर नोकरी व त्यांच्या पायावर उभा करून सन्मानपूर्वक आयुष्य देणारी एकमेव संस्था आहे. आतापर्यंत हजारो विदयार्थ्यांनी कलापीठातून सांगेतिक शिक्षणाचा उच्चतम अनुभव प्राप्त केला आहे.
सन २०१४ साली भारतीय संगीत कलापीठाची स्थापना झाली. कलापीठातून सांगेतिक शिक्षण पूर्ण करणाऱ्या विद्यार्थ्यांना त्यांच्या संगीत विषयक विविध परिक्षांसाठी महाराष्ट्र शासनाच्या पर्यटन व सांस्कृतिक कार्य विभागाने या संस्थेस मान्यता प्रदान करून २०१८ पासून हे एक स्वतंत्र केंद्र व अस्तित्व बनले आहे. ओं.सं.वि. व ब. संस्था, छ.संभाजीनगर संचलित भारतीय संगीत कलापीठसंस्था नोंदणी अधिनियम-१८६० (१८६० चा अधिनियम २१ नुसार)" योग्यरित्या शासन नोंदणीकृत आहे. पारदर्शी व्यवहार आणि उत्कृष्ट सेवा यासाठी कलापीठाला ISO मानांकन बहाल करण्यात आले आहे. संगीत क्षेत्रातील गुणीजन, दिग्गज व अभ्यासू कलावंत तसेच केंद्र व्यवस्थापकांच्या सहकार्याने कलापीठामार्फत शास्त्रीय, सुगम व वारकरी संगीताचे प्रशिक्षण आणि प्रचार-प्रसाराचे कार्य अविरत चालू आहे.
'वारकरी संगीत परीक्षा अभ्यासक्रम' उपक्रमाविषयी.....
मनोगत ...
"भक्त आणि परमेश्वर या दोघांच्या भेटीच्या संगमातून वारकरी संगीताचा खळखळणारा झरा उगम पावला." शेकडो वर्षांपूर्वी संतश्रेष्ठ ज्ञानेश्वर महाराज यांनी पाया रचलेल्या वारकरी संप्रदायाच्या संगीत परंपरेत 'फड' परंपरेचे फार मोठे योगदान आहे. त्याचप्रमाणे अनेक निष्ठावंत कलाकारही वारकरी संगीताची ज्योत आजही तेवत ठेवत आहे. वारकरी संगीत परंपरेतील गीतप्रकार आपली वेगवेगळी वैशिष्ट्ये जतन करून आहेत. संतश्रेष्ठ ज्ञानेश्वर महाराजांनी 'ज्ञानेश्वरी' सारख्या महान ग्रंथातून ओवीला प्रतिष्ठा प्राप्त करून दिली. त्याचप्रमाणे काकड आरती, दिंडी वाटचालीचे अभंग, नाटाचे अभंग, भारूड इ. अनेकविध प्रकारांनी वारकरी संगीताला साज चढविला आहे. वारकरी संप्रदायात संगीत भजन, चक्रीभजनही अत्यंत लोकप्रिय आहे. यामध्ये रागांचे प्रकार, तालांची विविधता, तिहाई, आलाप-ताना, चक्रधार हे प्रकार सादर करून वारकरी संगीतात वेगळीच गोडी निर्माण होते. मृदंग (पखावज), टाळ व वीणा हे वारकरी संगीतातील प्रमुख वाद्य असून या वादयातून ब्रम्हरसाची निर्मिती होते. वारकरी संगीतात गायकांप्रमाणेच वादकांचे स्थान ही अनन्यसाधारण असून मानाचे आहे . वारकरी संप्रदायात मृदंग वादन परंपरा शतकानुशतके चालत आलेली आहे .
वारकरी संगीत अभ्यासक्रमाची गरज.....
शेकडो वर्षांची परंपरा असलेल्या वारकरी संगीताचा सुसंगत अभ्यासक्रमाची रचना करून प्रमाणित करणारी संस्था आजतागायत उपलब्ध नव्हती. आजही इतर राज्यात शास्त्रीय संगीताव्यतिरिक्त त्या-त्या राज्यांतील विविध संगीत परंपरा / प्रकारांचे अभ्यासक्रम शासनामार्फत यथोचित चालू आहे. उदा . बंगालमधील रविंद्र संगीत .
याच उद्देशाने प्रेरित होऊन महाराष्ट्रात सर्वप्रथम व एकमेव भारतीय संगीत कलापीठाद्वारे वारकरी संगीतावर आधारित सुलभ परीक्षा अभ्यासक्रम सुरू करण्यात आला आहे. वारकरी संप्रदायातील नामवंत तसेच निष्ठावंत कलाकारांनी एकत्र येऊन या अभ्यासक्रमाची रचना केली आहे. २१ व्या शतकाकडे वाटचाल करणाऱ्या पिढीमध्ये शांती, समता, बंधुभाव, ज्ञान व भक्ती इ. घटकांचा विकास होण्यासाठी नव्या कल्पनांनी आकाशाला गवसणी घालणाऱ्या वारकरी संगीत शिक्षणाची आज खऱ्या अर्थाने गरज निर्माण झाली आहे.
लावूनी मृदंग श्रुती टाळ घोष। सेवू ब्रह्म रस आवडीने॥
➤वारकरी संगीत परीक्षा अभ्यासक्रम, उद्देश/फायदे व परीक्षेसंदर्भात अधिक माहितीसाठी येथे क्लिक करा.
➤वारकरी संगीत परीक्षा अभ्यासक्रम, उद्देश/फायदे व परीक्षेसंदर्भात अधिक माहितीसाठी येथे क्लिक करा.
संस्थापक अध्यक्ष
प्रा.श्री.राहूल गंगाधर आघाडे [ एम.ए.(संगीत), बी.एड., संगीत विशारद (गायन व हार्मोनियम), संगीत अलंकार ]
